Zachówek. Czyli, jak zabezpieczyć się po śmierci rodziny

Każdy świadomy człowiek sam decyduje, komu przekazać swój spadek. Jeśli jednak nie uwzględni w nim rodziny, musi wiedzieć, że w takiej sytuacji jej członkowie mogą domagać się zachówku. Chodzi o ich ochronę finansową. Czym dokładnie jest i komu przysługuje zachówek? Czytaj dalej i uzyskaj kluczowe informacje, bez względu na to, czy jesteś oświadczycielem woli, czy jego krewnym.

Co to jest zachówek?

O zachówek mogą starać się osoby należące do najbliższej rodziny spadkodawcy — małżonek, dzieci, rodzice, wnuki, prawnuki — wtedy, gdy nie uwzględniono ich w testamencie. Mają więc prawo żądać od spadkobiercy części odziedziczonego majątku. Zachówek należy się w pierwszej kolejności zstępnym, czyli dzieciom lub wnukom. Jeśli osoba przekazująca spadek nie miała potomstwa, o zachówek może się starać małżonek lub rodzice.

Kiedy nie należy się zachowek?

Zachowek przysługuje osobom, które byłyby powołane do spadku z ustawy. Nie należą do nich:

• powinowaci (teściowie, synowe, zięciowie),
• osoby uznane za niegodne dziedziczenia,
• wydziedziczeni członkowie bliskiej rodziny,
• osoby, które zrzekły się lub odrzuciły spadek,
• żona lub mąż wyłączeni z dziedziczenia w wyniku rozwodu z winy tylko jednej ze stron,
• małżonkowi, jeśli był ze spadkodawcą w separacji do jego śmierci,
• osoby, które jeszcze za życia spadkodawcy otrzymały darowiznę w wysokości o porównywalnej do zachówku.

Należy wspomnieć, że małżonek i rodzice także mogą zostać pozbawieni zachówku, jeżeli dopuścili się celowego przestępstwa wobec autora testamentu, nie wypełniali obowiązków rodzinnych lub żyli niezgodnie z zasadami społecznymi.

Zachówek egzekwuje się od spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjnego lub osoby, która otrzymała darowiznę od spadkodawcy.

Zachówek po rodzicach — w jakiej wysokości?

Może się zdarzyć tak, że rodzice nie zostawią ci spadku, ale przekażą go osobie spoza rodziny. Wciąż należy ci się zachówek, jeśli nie zostałeś wspomniany w testamencie. Oczywiście ma on tylko i wyłącznie formę pieniężną. Nie można z zachówku uzyskać na przykład nieruchomości. Jeśli jednak zainteresowani się na to zgodzą, zachówek może być dostarczony w innej formie.

Ile wynosi zachówek po rodzicach? Osoby małoletnie i niezdolne do pracy mają prawo do ⅔ wartości spadku, jaki przypadłby im, gdyby zostały uznane jako spadkobiercy. Dzieci powyżej 18. roku życia mogą starać się o połowę wartości spadku. Wysokość zachówku zależy też od liczby osób do niego uprawnionych.

Czym jest substrat zachowku?

To wysokość wartości spadku powiększona o darowiznę i zapis windykacyjny. Całkowita wysokość zachówku to ułamkowa wysokość zachówku, jaka należy się zgodnie z prawem osobom zstępnym, małżonkom lub rodzicom plus kwota substratu zachówku.

Kiedy można domagać się wypłacenia zachówku?

Termin przedawnienia liczy się od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) wtedy, kiedy nie było testamentu. Jeśli jednak testament został sporządzony, o zachówek można się starać od ogłoszenia testamentu — z ramienia sądu lub notariusza.

Czy zachówek ulega przedawnieniu?

Jak każde roszczenie majątkowe, także zachówek ulega przedawnieniu. Dochodzi do niego 5 lat po ogłoszeniu testamentu, czy otwarcia spadku (gdy testament nie został spisany). Co ważne, jeżeli dojdzie do przedawnienia, dłużnik (czyli spadkobierca, zapisobierca windykacyjny lub osoba, która otrzymała darowiznę) może nie chcieć wypłacić zachówku i nie musi tego zrobić. Prawdopodobne jest także, że wygra ewentualną sprawę w sądzie. Dlatego należy zadbać o swoje roszczenia w wyznaczony przez przepisy czasie.