Kiedy można zakwestionować zapisy testamentowe?

Testament można podważyć na przykład w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku lub w toku postępowania o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Strony mogą także zażądać zakwestionowania zapisów testamentów podczas spraw o zachowek lub w trakcie postępowania o dział spadku. Co istotne, nie tylko testament sporządzony własnoręcznie można skutecznie podważyć. Można zakwestionować każdy zapis, jeśli tylko zawiera wady oświadczenia woli.

Wady oświadczenia woli

Czym są wady oświadczenia woli?  Są to nieprawidłowości – określone przez ustawodawcę – które dotyczą podejmowania bądź wyrażania oświadczenia woli. Wszystkie przesłanki mają charakter normatywny, czyli zostały sprecyzowane w treści przepisów prawa cywilnego.

Kodeks cywilny daje podstawę do scharakteryzowania pięciu rodzajów wad oświadczenia woli:

• brak świadomości lub swobody (dotyczy to składającego oświadczenie),

• pozorność,

• podstęp,

• błąd,

• groźba.

Jeżeli oświadczenie woli zostanie złożone wadliwie, to sama czynność prawna również staje się wadliwa. Jak wyjaśnia mecenas z kancelarii prawnej Zofii Krakowian-Witkowskiej, jeżeli testament został sporządzony w stanie, który wyklucza świadome lub swobodne powzięcie decyzji, pozostaje on nieważny.

Jak unieważnić testament własnoręczny?

Testament własnoręczny jest narażony w dużym stopniu na  możliwość popełnienia błędu, który będzie podstawą do jego unieważnienie w części lub całości. Zachęcamy zatem do wcześniejszej konsultacji lub spisywania go w obecności adwokata, radcy prawnego czy notariusza. Zdarza się, że przy samodzielnym jego spisywaniu - tworzeniu występują błędy. To właśnie one – na dalszym etapie postępowania – mogą stanowić podstawę do zakwestionowania zapisów testamentowych. Praktyka wskazuje, że najczęstsze błędy popełnione przy sporządzaniu testamentu pisemnego wiążą się np. z brakiem podpisu, brak daty, czy przygotowaniem wspólnego testamentu przez małżonków.

Najpewniejszym formą testamentu jest testament notarialny, generalnie bardzo trudny do podważenia. Zdążają się jednak i tu  sytuacje, które również kwalifikują testament notarialny do unieważnienia. Na przykład, kiedy sporządzający testament jest osobą niesłyszącą, a w treści dokumentu brakuje adnotacji, że notariusz dopełnił obowiązku przekonania się, że testator zapoznał się i zrozumiał treść dokonanej czynności.