Czym zajmuje się sędzia? Odkryj z nami niuanse tego zawodu!

Sędzia jest funkcjonariusze publicznym, reprezentującym władzę sądowniczą. Podlega Izbie Dyscyplinarnej, która może zastosować wobec niego określone działania, w przypadku nieprzestrzegania przepisów prawnych i naruszania godności urzędu. Nie każdy może wykonywać ten zawód. Dowiedz się, czym zajmuje się sędzia. Poznaj też ciekawostki związane z tym zawodem. W tym artykule omówimy zasady związane z profesją sędziego w sądach powszechnych (rejonowym, okręgowym, apelacyjnym).

Co należy do zadań sędziego?

Do podstawowych czynności, podejmowanych przez sędziego w sądzie powszechnym zalicza się:

• wydawanie wyroków w sprawach sądowych na podstawie m.in. dowodów, zeznań i przesłuchań,
• rozstrzyganie spraw pierwszej instancji (w sądzie rejonowym, okręgowym) lub drugiej (w sądzie okręgowym, apelacyjnym),
• rozpatrywanie odwołań z sądu rejonowego przez sąd okręgowy,
• ochronę prawnę – gwarancja zwrotu kosztów sądowych,
• rozstrzyganie spraw w zakresie prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, opiekuńczego a także prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, w tym na przykład związanych z:

— prawem prasowym,

— sprawami majątkowymi,

— prawem autorskim,

— zbrodniami (kary pozbawienia wolności),

— wykroczeniami przeciwko interesom państwowym,

— spowodowaniem niebezpieczeństwa o dużych rozmiarach i konsekwencjach,

— unieważnieniem aktu notarialnego,

— ubezpieczeniem pracowniczym,

— świadczeniami zdrowotnymi,

— alimentami,

— zabójstwami w afekcie, czy poprzez eutanazję.

Jakie są prawne obowiązki sędziego? Według ustawy o ustroju sądów powszechnych zalicza się do nich:

• dbanie o godność urzędu i działanie zgodnie ze złożonym ślubem,
• ciągłe podnoszenie kwalifikacji zawodowych, m.in. poprzez uczestnictwo w szkoleniach,
• patronowanie aplikantom Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (jeśli wyrazi się na to zgodę),
• noszenie stroju urzędowego podczas rozpraw i posiedzeń odbywających się w budynku sądu — na strój składa się toga z kołnierzem i łańcuch z wizerunkiem orła,
• zachowanie tajemnicy odnośnie do prowadzonych spraw sądowych (także wtedy, kiedy sędzia znajduje się w stanie spoczynku),
• składanie oświadczeń majątkowych,
• prezentowanie oświadczeń w związku z przynależnością do danych grup,
• zawiadomienie odpowiednich osób o występowaniu w danej sprawie jako uczestnik lub strona,
• mieszkanie w miejscowości, w której odbywa się służbę.

Ciekawi Cię, ile zarabia sędzia?

Zarobki zależne są od rodzaju sądu, w którym pracuje sędzia. Wahają się między 9 tysiącami a 15 tysiącami w przypadku sądów powszechnych. Sędziowie są zwolnieni z opłacania składek do ZUS-u. W miarę lat i zdobywania większego doświadczenia, przydzielane są im dodatki do wynagrodzenia, a także gratyfikacje jubileuszowe (po 20 i 45 latach pracy). Są też dodatki funkcyjne — to znaczy, że sędzia zarabia więcej, jeśli jednocześnie pełni funkcję dyrektora, prezesa lub koordynatora placówek sądowniczych. Bycie członkiem Krajowej Rady Sądowniczej stanowi dodatkowy przychód.

Jeszcze więcej zarabiają osoby sprawujące funkcje w Sądzie Najwyższym i w Trybunale Konstytucyjnym. Z kolei sędzia w stanie spoczynku otrzymuje uposażenie w wysokości 75% płacy zasadniczej oraz dodatek za przepracowane lata. Przysługuje mu także odprawa równa 6-miesięcznemu wynagrodzeniu.

Kto może zostać sędzią?

Zastanawiasz się nad kształceniem się w tym kierunku? Sędzia to zawód wiążący się z dużą odpowiedzialnością. Upewnij się, czy spełniasz następujące warunki, by w przyszłości objąć takie stanowisko:

1. Posiadanie tylko obywatelstwa polskiego i korzystanie z pełni swoich praw cywilnych i publicznych.
2. Nie można być w przeszłości skazanym za umyślnie dokonanie przestępstwa.
3. Nieskazitelny charakter.
4. Ukończenie studiów prawniczych z tytułem magistra w Polsce lub za granicą (jeśli są one uznane w RP).
5. Zdolność pod względem zdrowotnym do wykonywania pracy sędziego.
6. Ukończenie 29 lat.
7. Złożenie egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego.
8. Posiadanie 3-letniego doświadczenia jako asesor sądowy, pełniącego obowiązki sędziego.

Do egzaminu nie muszą przystępować osoby, które wcześniej pracowały na konkretnych stanowiskach prawniczych.

Czy możesz się dowiedzieć, jakie jest zapotrzebowanie na sędziów?

Takie dane podaje do informacji publicznej Minister Sprawiedliwości. Przede wszystkim, nie jest łatwo dostać się na aplikację sędziowską — w każdym roku limit przyjęć może być inny. Aplikacje prowadzone są przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury. Często wiążą się z koniecznością wyjazdów do innego miasta lub przeprowadzką. Zdanie egzaminu sędziowskiego niestety nie jest gwarancją zatrudnienia na stanowisku sędziego.

Konkurencja jest duża, dlatego tak ważne jest twoje przygotowanie, ale i predyspozycje. Musisz ciągle poszerzać swoją wiedzę i być na bieżąco z wszelkimi zmianami w przepisach. Czeka cię więc wiele nauki.

Zawód sędziego to wymagająca funkcja publiczna, która nie jest przeznaczona dla każdego. Nie wszyscy posiadają odpowiednie cechy charakteru i wykształcenie. Jeśli jednak spełniasz warunki wymienione w artykule i interesujesz się prawem, warto przejść drogę do zostania sędzią. Motywacją mogą być dla ciebie pieniądze, ale istotna jest także świadomość, umiejętność bycia bezstronnym i chęć podejmowania działań w imię sprawiedliwości, nakreślonej szczegółowo w Konstytucji i ustawach. Pamiętaj, że bycie sędzią to praca, która nie kończy się o 16 godzinie, ale często trzeba ją kontynuować w domu, by być odpowiednio przygotowanym do rozstrzygania o sprawach.